Fotograferen met zijlicht

Zijlicht is erg geschikt om vormen mee uit te beelden. Schilders als Caravaggio en Johannes Vermeer gingen je voor. Maar ieder op zijn eigen wijze. In deze blog leg ik uit hoe je zijlicht kunt toepassen in de fotografie.

Zijlicht, wat is dat precies?

Als je met zijlicht fotografeert, komt het licht van de zijkant. Strikt genomen is de hoek tussen lichtinval en de opnamerichting met de camera dan haaks, 90 graden. Door de hoek wat te draaien, kun je de schaduwzijde van je onderwerp groter of kleiner maken. Ga je voorbij driekwart van voren, dan spreken we van tegenlicht. Ga je voorbij driekwart vanachter, dan kom je in de zone met licht vanuit de rug. Zijlicht is erg geschikt om (de suggestie van) driedimensionale vormen over te brengen op het platte vlak van een foto.

Zijlicht geeft drama

De duistere schaduwzijde geeft je dramatiek aan je foto. Zeker als er weinig reflecties zijn en de schaduwkant niet wordt ingevuld door een andere lichtbron of reflecties. Je krijgt dan een claire obscure-effect, een belichting waar schilder Caravaggio beroemd om is geworden. De lichtbron is meestal een puntlichtbron die vaak van buiten het schildertafereel instraalt. Ook kaarslicht wordt gebruikt. De overgangen van schaduw naar licht zijn abrupt en scherp afgetekend. Schaduwpartijen zijn duister en worden niet of nauwelijks ingevuld.

Diffuus licht van opzij

Is de lichtbron van opzij groot en diffuus, dan creëer je een veel zacht soort zijlicht. Met vloeiende overgangen tussen licht- en schaduw. Plaats iemand in de buurt van een groot venster waar de zon niet direct invalt, en je schiet een fraai portret. Johannes Vermeer schilderde een brieflezend meisje en een melkmeisje bij dit prachtige licht van opzij door een venster.

Zijlicht ingevuld vanaf de andere zijde

Als er vanaf de andere zijde licht invalt, dan worden de contrasten lager in je foto. Of je nou een puntlichtbron gebruikt, of een diffuse lichtbron. Zo kan er vanaf de schaduwkant licht gereflecteerd worden door bijvoorbeeld een witte muur. Maar je kunt natuurlijk ook zelf de schaduwen invullen. Met een lichtbron, een flitser of een reflectiescherm. Gebruik spotmeting of een losse belichtingsmeter om de verhouding tussen het hoofdzijlicht en het invullicht te meten en in te stellen.

Strijklicht komt vaak van opzij

Strijklicht, licht dat laag over een oppervlak scheert, komt doorgaans van opzij. Wordt het weinig ingevuld vanaf de andere zijde, dan is het erg geschikt om de textuur van een oppervlak of materiaal uit te beelden. En ook nu maakt het nogal verschil of je een puntlichtbron gebruikt, of dat de lichtbron wat groter en diffuser is.

Landschappen fotograferen met zijlicht

Ook in de landschapsfotografie kun je licht van opzij gebruiken, vooral als de zon wat lager staat. Bij zeer helder weer zijn de contrasten hoog, wordt de zon wat afgedekt door sluierbewolking, dan wordt het beeld al veel zachter. Is het zwaarbewolkt weer, dan kun je bijvoorbeeld een rotswand, huis of rand van een bos gebruiken om zijlicht op te zoeken. Je melkmeisje of brieflezeres fotografeer je dan weer van opzij, net als Vermeer deed bij het venster.