Fotograferen met tegenlicht

Tegenlicht geeft zeer contrastrijke foto’s. Daarom mijden sommige fotografen het tegenlicht liever. En dat is jammer, want je kunt er de mooiste foto’s mee maken. In deze blog lees je hoe je tegenlicht beter kunt gebruiken.   

Wat is tegenlicht?

Eerst maar even een definitie. Als je fotografeert met tegenlicht staat de lichtbron tegenover de camera. Daarbij kan de lichtbron in beeld zijn, maar ook buiten beeld. Buiten is de lichtbron meestal de zon.

Tegenlicht geeft contrastrijke foto’s

Tegenlicht is de tegenhanger van ‘licht vanuit de rug’. Met de zon tegenover je camera geeft tegenlicht foto’s met de meeste schaduwen en dus met maximaal contrast. Vaak is het contrast groter dan je camera kan overbruggen. Je krijgt dan foto’s met veel zwart en wit, en weinig middentonen. Maar let op: de relatieve kracht van de lichtbron tegenover je camera bepaalt hoe hard (contrastrijk) je foto wordt. Wordt de zon getemperd door sluierbewolking, of reflecteert de zon via voorwerpen of vlakken, dan wordt je foto al zachter. Schijnt de zon flauwtjes door een dun wolkendek, dan kun je in tegenlicht vaak mooi fotograferen.

Hard tegenlicht met silhouetten

Als je bij helder weer een laagstaande zon in je beeld hebt, dan krijg je een extreem contrastrijke foto. Zo contrastrijk, dat het lastig wordt om details in je onderwerp te fotograferen. Dat komt vaak doordat de lichtbron gaat overstralen, gaat ‘rondzwerven’ in het glas van je lens. Soms is het dan mooier om te kiezen voor een onderwerp in silhouet. Bijkomend voordeel is dat je dan de zon veel korter kunt belichten, waardoor de zonsondergangkleuren ook beter uitkomen. Zet dan wel de witbalans op een warme stand, bijvoorbeeld op de stand bewolkt of schaduw. Hieronder een voorbeeld van zo’n foto, genomen tijdens het kajakken op een heldere zomeravond in juni. Hoe je zo’n situatie belicht? Wil je een kleurrijke zonsondergang met zwarte silhouetten, belicht dan wat onder, bijvoorbeeld – 1 stop. Experimenteer ook.

De zon verbergen achter een voorwerp

Wil je geen silhouetten, maar wel de zon in beeld? Gelukkig zijn er trucjes om een harde lichtbron wat te verzachten. Door de zon half te verstoppen achter bijvoorbeeld een tak of de rand van een huis, kun je het contrast aanmerkelijk temperen. Zo komt er weer ruimte om details in de onderwerpen in tegenlicht (de schaduw) te krijgen. Vaak moet je wat nabewerken achteraf, maar dat hoeft niet per se. Wat dan helpt is dan met een lage ISO-waarde fotograferen. Met weinig basisruis kun je dan de schaduwen mooier oplichten achteraf.

Zacht tegenlicht bij dunne bewolking

Een heel ander type tegenlicht krijg je als de zon gefilterd wordt door dunne bewolking. Dit type licht geeft je onderwerp een gouden of zilveren randje. Hoe hard dit randje is, hangt van de zonnestand (lichtrichting) af en de mate van tempering van de zon door de wolken. Met een gefilterde zon wordt de naar je camera gerichte schaduwzijde van je onderwerp veel meer ingevuld. Vooral door reflecties via het wolkendek. Een getemperde zon werkt het best bij een lagere zonnestand. Wil je het randje om je onderwerp wat breder hebben, draai dan wat van de zon af met de camera.

Schaduwen invullen bij tegenlicht

Tegenlicht met een laagstaande zon wordt vaak gebruikt om portretten mee te schieten. Door de geportretteerde in te vullen met een reflectiescherm, krijg je foto’s met een mooi contrast. Kleding en haar worden omgeven door gouden of zilveren randjes. Invullen bij tegenlicht werkt natuurlijk alleen als je onderwerp niet te ver van je camera af staat. Meestal laat je de zon buiten beeld en fotografeer je met een portret- of lichte telelens. Bij mensen met een lichte huid belicht je vaak iets ruimer bij dit soort foto’s, bijvoorbeeld +1/3 of of +2/3 stop.

Tegenlicht met een donkere achtergrond

Fotografeer je tegen donkere achtergrond, dan kun je je onderwerp mooi laten afsteken met tegenlicht. Lichtrandjes gaan dan sterk werken. Let erop dat de zon nergens aan de zijkant van je objectief in het glas schijnt. Gebruik je hand of een voorwerp als de zonnekap de zon niet goed afdekt. Vanaf statief gaat dit laatste natuurlijk het best. Ook bij dichtbij- en macrofotografie kun je invullen met een schermpje bij tegenlichtopnames.

Tegen diffuus licht in fotograferen

Ook diffuus licht kun je in tegenlicht gebruiken. Denk hierbij aan een groot raam binnenshuis of een bewolkte lucht in de buitenlucht. Een verschil met de meeste puntlichtbronnen is dat de contrasten doorgaans minder groot zijn. Vooral transparante en semi-transparante onderwerpen, zoals bloemen en blaadjes, kun je erg goed met diffuus tegenlicht fotograferen. Donkere onderwerpen kun je ook nu als silhouet in beeld brengen, al moet je het contrast vaak wel een beetje opschroeven.

Lensflare en overstraling

Zet je de zon of een andere krachtige lichtbron in beeld, dan wordt je lens op de proef gesteld. De lichtbron gaat dan vaak overstralen. Ook wordt het licht vaak gebroken, wat zich uit in vlekken van verschillende kleuren. We noemen al dit soort artefacten lensfouten. Ook kan het hele beeld een lichte waas krijgen. Dat laatste gebeurt ook als je lens vies is. Begin dus met het goed schoonmaken van je lens (of voorzetfilter) als je in tegenlicht gaat fotograferen. Wil je een glasheldere foto, houd de zon dan (net) buiten beeld en zorg met je hand of iets anders dat de zon ook niet in de zijkant van het lensglas schijnt. Ook helpt het om je beste lens te kiezen. Vaste objectieven hebben vaak minder lensfouten dan zoomlenzen. Maar je kunt de lensfouten eventueel ook omarmen, als je overstraling en lichtvlekken laat meespelen in je foto.

Meer leren of fotografie en licht?

Wil je meer leren over fotografie en lichtwerking? En een week lang onder leiding van een professionele buitenfotograaf lekker op reis en fotograferen? De volgende fotoreizen van Fotowandelaars staan op stapel: