Fotograferen in de sneeuw, hoe belichten?
Fotograferen in versbesneeuwde landschappen is het summum van winterfotografie. Maar hoe komt het toch dat sneeuw de ene keer spierwit op de foto is en de andere keer grijs? In deze blog vertel ik je alles over het belichten van sneeuwfoto’s onder verschillende weersomstandigheden.
Sneeuw als doortekend wit belichten
Sneeuw is spreekwoordelijk wit, maar zelden op de foto. Sterker nog, als sneeuw spierwit op je foto wordt weergegeven, zit je opgescheept met uitgebeten witte vlakken zonder detail. Dat wil je zelden als fotograaf. We willen sneeuw liever als doortekend wit op de foto terugvinden. Dus ergens tussen grijs en wit in. Om sneeuw als doortekend wit, zeg een soort lichtgrijs met subtiele details, goed op de foto weer te geven, belicht je ongeveer 2 stops meer dan je lichtmeter van je camera aangeeft. Maar dit werkt alleen als je hele kader ook met sneeuw gevuld is, als je foto egaal wit is dus. Staan er ook mensen in de sneeuw, of fotografeer je een sneeuwlandschap met bomen, dan wordt de belichting al heel gauw anders. Meestal moet je dan minder dan 2 stops compenseren voor je belichting. Soms zelfs helemaal niet. En ook de weersomstandigheden spelen hierbij een grote rol.
Fotograferen in de sneeuw, histogram bij de hand!
Tijdens grauwe winterdagen wordt sneeuw op je foto’s bijna altijd grijs en grauw weergegeven. Er is weinig contrast, en de automatische belichtingsstand van je camera zal de sneeuw over het algemeen als middelgrijs gaan afbeelden. Op je histogram zie je dan dat de hele foto in het midden belicht is. Als fotograaf ben je meestal niet zo blij met grijze sneeuw. Wil je de foto achteraf met software oplichten, dan zit je met onnodig veel ruis. Ook loop je de kans de lichte tinten niet mooi worden. Het is dan ook beter om je foto al bij de opname meer te belichten dan je camera aangeeft. Meestal is 2 stops extra belichten te veel, zeker als er ook wat donkere objecten in je beeld zijn opgenomen. Geef je foto dus normaal gesproken 1 of 1,5 stop meer licht als je bij contrastarm weer in de sneeuw fotografeert. Je hele histogram schuift dan op naar rechts. Maar pas op, geef je te veel extra licht, dan is zal er nauwelijks detail in de sneeuw te zien zijn. Bij grauw weer mag je foto dan ook nooit rechts uit zijn histogram lopen.
Belichting sneeuwfoto’s bij zonnig weer
Het zal je vast wel eens opgevallen zijn; bij zonnig weer komt het zelden voor dat sneeuw een grijze indruk geeft op de foto. Sterker nog, het komt regelmatig voor dat er felwitte stukken sneeuw op je foto te zien zijn. Dat komt door de hoge contrasten in zonnige sneeuwlandschappen. Vooral in de bergen en bij een hogere zonnestand met schaduwpartijen kom je dit veel tegen. Mijn ervaring is dat belichtingscompensatie bij felle zon in dit soort contrastrijke sneeuwlandschappen in de regel niet of minder nodig is, bijvoorbeeld maar een halve stop. Maar natuurlijk geldt: meten is weten. Kijk vooral op je histogram en zet je overbelichtingswaarschuwing aan op je camera. Heb je vrijwel alleen maar een zonnig wit vlak in beeld, dan zul je meestal toch wat meer moeten compenseren, bijvoorbeeld een hele stop.
Mensen met zwarte kleding in de sneeuw fotograferen
Fotografeer je donkere objecten in de sneeuw, zoals mensen met zwarte kleding, dan krijg je al snel overbelichte foto’s als je (veel) compenseert voor belichting in de sneeuw. Hoe groter de zwarte jas in beeld staat, hoe zwaarder deze meeweegt in de belichting, en hoe fletser de foto zal worden. Daarom bepaal ik altijd eerst de belichting in dit soort situaties en schakel over naar de handmatige programmastand op de camera, de M-stand. Ik moet er wel bij zeggen dat gekozen belichtingsprogramma’s als integrale (matrix) lichtmeting of centrumgewogen gemiddelde heel verschillende resultaten kunnen geven en dat deze ook per cameramodel en fabrikant verschillen. Voorlopig zijn de meeste camera’s niet slim genoeg om deze situaties in alle gevallen goed te belichten. Neem dus het heft zelf in handen.
Fotograferen in de sneeuw, histogram bij de hand!
Gebruik vooral het histogram om de belichting van je sneeuwfoto’s te bepalen en achteraf te controleren. Bij veel systeem- en compactcamera’s kun je een klein histogram ook al tijdens de opname in je zoeker of op je schermpje laten projecteren. Bedenk dat lichte en witte tinten rechts in het histogram zitten. Maak je een foto met heel veel wit in beeld, dan zal een groot deel van je histogram aan de rechterkant gevuld moeten zijn om het wit ook wit op de foto te laten weergeven. Zit de bult in het midden, dan wordt de sneeuw (middel)grijs. Ga in dat geval meer belichten. Compenseer je te veel met je belichting, dan loopt de foto rechts uit zijn histogram – de staafgrafiek klimt dan tegen de rechterwand omhoog – en wordt het wit ondoortekend spierwit.
Overbelichtswaarschuwing aanzetten in sneeuwlandschappen
Een handig hulpmiddel is de overbelichtingswaarschuwing op je camera, oftewel de highlightclipping. Als je deze functie aanzet, gaan overbelichte spierwitte partijen opflikkeren op je cameraschermpje als een gemaakte opname bekijkt op je cameraschermpje. Dit is niet in álle gevallen ‘fout’, want het is bij zeer hoge contrasten nauwelijks te voorkomen, maar het laat wel zien welke delen van de sneeuw uitgebeten wit worden. In de meeste gevallen zul je echter de belichting wat willen terugschroeven om deze spierwitte plekken te voorkomen.
RAW of JPG gebruiken in de sneeuw?
Tot slot nog even iets over het opnameformaat. Het helpt beslist als je in RAW werkt als je in de sneeuw gaat fotograferen. Overbelichte delen kun je dan nog wat corrigeren, dat kan in JPG veel minder goed. Ook ben je met RAW flexibeler in het bijstellen van de witbalans. Heel prettig als je in de sneeuw fotografeert!
Sneeuw fotograferen met Fotowandelaars?
Tijdens de fotoreis naar Sicilië in maart worden we meestal wel getrakteerd op een fijne portie sneeuw op de Etna. Soms als aaneengesloten sneeuwdek, soms als witte sneeuwvelden op het zwarte lavagruis.
