165g & €349: hoe goed en hoe ‘macro’ is de Canon RF 16mm F2.8?

Is de Canon RF 16mm Macro F2.8 STM supergroothoeklens echt geschikt als macrolens, zoals sommige verkopers beweren? Kun je focusstacken met dit objectief? En hoe presteert dit 165 gram wegende lensje van € 349,- wat betreft scherpte, detailweergave en overstraling als je in de verte scherpstelt? Hier mijn uitgebreide ervaringen. Ik gebruik dit lichtgewicht full frame objectief sinds februari 2022.   

Een snelle scan van wat reviews op internet, en ik was al zo goed als over de streep. De prijs, het gewicht en het predikaat ‘macro’ deden de rest. Voor ik het wist had ik de Canon RF 16mm F2.8-lens in huis en kon ik hem op mijn R6 body bevestigen. Het leek me een heel prettig idee om met 165 gram altijd een supergroothoek in mijn tas te kunnen doen, die ook nog eens dichtbij kon scherpstellen. Spijt? Nee, beslist niet! Al wil dat niet zeggen dat deze lens geen nadelen heeft. In deze blog bespreek ik de voordelen én de nadelen van de RF 16mm F2.8-lens, en of hij geschikt is om als macrolens te gebruiken.

De Canon RF 16mm F2.8 gebruikt bij F8 in het hooggebergte, als eleke gram in je rugzak gaat tellen
Opname gemaakt met de RF 16mm F2.8 (ISO160; F8; 1/400sec) In het hooggebergte, waar elke gram in je rugzak telt, is dit 165 gram wegende lensje al snel je vriend

Hoe scherp is de RF 16mm F2.8?

Laat ik met de belangrijkste eigenschap van een full frame lens beginnen: de optische kwaliteit. Zonder dat kun je net zo goed met je telefoon fotograferen en de hele full frame handel thuislaten. Scheelt een hoop gesjouw. Gelukkig kan ik je meteen geruststellen: met de optische kwaliteit zit het wel goed. Zowel qua scherpte, detailweergave als contrast. Gebruik de lens dan wel in het gebied rond F5.6 en F8. Ga je verder diafragmeren, dan wordt de lensopening zo klein bij een supergroothoeklens als de RF 16mm dat scherpte en detailweergave steeds verder achteruitgaan. Zo is het beeld bij F14 echt een stuk minder briljant dan bij F5.6 of F8. Bij F22 houd je een soeperig beeld over met een laag contrast, weinig detailweergave en een lage scherpte. Dat ligt niet aan de lens, maar aan de fysieke eigenschappen van een klein (diafragma)gaatje waar licht doorheen moet vallen op weg naar de sensor in je camera. Een supergroothoeklens van € 3000,- heeft hier dus net zoveel last van als de RF 16mm F2.8. En hoe is het beeld als je de lens vol open zet? Fotografeer je bij F2.8, dan is het beeld zachter en iets minder scherp dan bij F5.6 of F8. Bij F4.0 is het beeld wat de RF 16mm F2.8 produceert al behoorlijk goed.

Lensflare en overstraling bij felle lichtbronnen?

Ook doorstaat de RF 16mm supergroothoeklens verbluffend goed een felle lichtbron in beeld. Het beeld blijft zeer helder, je hebt weinig last van lichtvlekken en er is relatief weinig overstraling. Ook heb je niet snel last van paarse vlekken, ook niet als je een zonnetje half afgedekt door een boom of gebouw in de camera laat stralen. Dat zal vooral komen door het geringe aantal van 9 lenselementen en het dunne glas. Dat geeft een stuk minder reflectiewegen dan bij een zoomlens, want die heeft algauw 16 of 18 lenselementen.

Opname in tegenlicht met de zon in beeld met de Canon 16mm RF F2.8
Met een felle lichtbron in beeld heeft de RF 16mm F2.8 niet snel last van lensflare of paarse vlekken

Vertekening en chromatische afwijkingen van RF 16mm

Het ontwerp van het lenssysteem brengt ons meteen bij een zeer opvallende eigenschap van de lens: de sterke tonvormige (bolvormige) vertekening. Ook heeft de lens last van paarse en groene randjes (chromatische abberaties). Is dat erg? Tegenwoordig eigenlijk niet, want dankzij software zijn dit soort afwijkingen tegenwoordig uitstekend te corrigeren. In de camera als je met JPG fotografeert, en buiten de camera met bewerkingssoftware op je computer als je in RAW werkt.

Tonvormige vertekening van de Canon RF 16mm F2.8 voor correctie met software
Tonvormige vertekening van de Canon RF 16mm F2.8 voor correctie met software

De RF 16mm F2.8 vergeleken met de Canon RF 14-35mm F4.0 en de RF 15-35mm F2.8

Als je voor absolute kwaliteit gaat, wil je vast wel weten hoe de optische kwaliteiten van de RF 16 mm F2.8 zich verhouden tot de twee supergroothoekzoomlezen met RF-vatting die Canon tot nu toe op de markt heeft gebracht. Gordon Laing laat in zijn blog aan de hand van proefopnamen zien dat je de RF 14-35mm F4.0 niet hoeft te kopen voor scherpere opnames op de 16mm-stand. En dat terwijl deze zoomlens een adviesprijs van € 1849,- heeft! De RF 16mm F2.8 presteert zelfs iets beter. Wel is de 2539,- euro kostende Canon RF 15-35mm F2.8 iets scherper en helderder dan de 16mm F2.8, vooral in de uiterste hoeken. Uit eigen ervaring kan ik bevestigen dat de scherpte in de hoeken en aan de rand echt veel beter kan bij de RF 16mm F2.8. Maar beter kost dus wel 7 maal zo veel en is 5 keer zwaarder. Die 675 gram die de 15-35mm F2.8 meer weegt, laat je maar al te graag thuis als je lichtbepakt op reis wilt.

De RF 16mm F2.8 in het dichtbijbereik

En dan de prestaties in het dichtbijbereik, ik spreek met opzet niet van het macrobereik, want met een vergrotingsmaatscaf van 0,26x kun je daar echt niet van spreken. De afbeelding op de sensor is namelijk bijna 4x lineair verkleind ten opzichte van de werkelijkheid. Aan de andere kant is een minimale scherpstelafstand van 13 cm wel interessant om (vooral) wat grotere bloemen en paddenstoelen in de context van de omgeving te fotograferen.

Scherptediepte tot oneindig?

Wordt de achtergrond op oneindig ook scherp als je op 13 centimeter scherpstelt? Nee, zelfs niet als met een F-waarde van 22 fotografeert. De scherptediepte is weliswaar groot, maar niet genoeg om alles tussen de 13cm en oneindig scherp af te beelden. En we hadden al gezien dat je bij een F-waarde van 22 heel veel inlevert qua scherpte, detailweergave en contrast. Wat krijg je als je toch F22 gebruikt? Kijk dan naar de foto hieronder van de lila violen die ik op 2500 meter hoogte heb gefotografeerd door de R6 met 16mm in een rotsholte te steken (wat me met een grotere zoomlens nooit gelukt was!). Bedenk dat deze violen veel kleiner zijn dan de winterviolen die je op balkons en in tuinen ziet. Met wat verscherpen en contrastverhogende maatregelen kun je het beeld in de nabewerking nog wel wat opvijzelen. Zo heb ik in Adobe Lightroom de contrastcurve van Lineair op midden gezet, en lokaal textuur- en clarity-filters toegepast. Maar wel met mate.

De Canon RF 16mm F2.8 gebruikt bij F22 met voorgrond op 13 cm en de achtergrond op oneindig
De RF 16mm F2.8 gebruikt op F22, waarbij is scherpgesteld op de voorgrond op 13cm (achter de violen). Te zien is dat achtergrond op oneindig niet scherp wordt. Het beeld is achteraf verscherpt in Adobe Lightroom. Ook heb ik lokaal textuur – en clarity-filters toegepast. ISO400; F22; 1/60SEC
Het zachte beeld met F22 gefotogrfeerd (links) en hetzelfde beeld na verscherpen en contrastverhoging
Detail op 100% van bovenstaande foto. Het zachte beeld met F22 gefotografeerd (links) en hetzelfde beeld na verscherpen en contrastverhoging (rechts)
detail van de ietwat onscherpe achtergrond van een beeld met de Canon RF 16mm F2.8
Detail op 100% van de niet helemaal scherpe achtergrond uit hetzelfde beeld als hierboven.

Wel context, maar niet scherp, een mooi alternatief

Je kunt er ook voor kiezen de achtergrond enigszins onscherp te houden. Dat kan prima werken om te laten zien waar een object zich bevindt. Onderstaande foto van de gentianen heb ik genomen met een F-waarde van 14. Genoeg om het berglandschap te tonen, en net nog acceptabel wat betreft verlies aan scherpte, contrast en detailweergave als gevolg van de kleine lensopening. Maar een volgende keer zal ook er zeker ook opnamen met F11 en F13 ernaast maken om de beste te kunnen uitkiezen, zowel wat maximale scherpte betreft als de scherpteverdeling in voor- en achtergrond.

Gentianen op 13 cm afstand gefotografeerd met de Canon RF 16mm F2.8 STM met de bergen op de achtergrond

Focusstacken met deze 16mm supergroothoek is een heikele kwestie

Je hebt het je misschien al afgevraagd, kun je niet focusstacken met deze lens? Je maakt dan een serie opnames achterelkaar, waarbij je het scherpstelpunt steeds iets verder naar achteren verlegt. Achteraf legt software in je camera of op je computer als het ware een puzzel door scherpe delen uit afzonderlijke opnamen samen te voegen tot één totaalfoto die van voor tot achter scherp is. Kan dat met deze RF 16mm F2.8 supergroothoeklens? Nou, dat is best lastig, want tijdens het scherpstellen verandert de lens wat van lengte. Hoe dichterbij je scherpstelt, hoe meer de RF 16mm F2.8 ‘inzoomt’. Dit is goed te zien op onderstaande foto, die is samengesteld uit de eerste (links) en laatste opname (rechts) uit een serie van 22 focusstackopnamen. Links is op 13cm scherpgesteld, rechts op oneindig.

Eerste en laatste beeld uit een serie van 22 Focusstack testopnamen met de Canon RF 16mm F2.8
Eerste en laatste beeld uit een serie van 22 focusstack-testopnamen met de Canon RF 16mm F2.8. In het linkerbeeld is duidelijk te zien dat de lens wat is ingezoomd.

Hierdoor wordt het voor software erg lastig om de scherpe delen aan elkaar te passen. Er blijven daardoor onscherpe plekken bestaan in de totaalfoto, zie onderstaand eindresultaat na focusstacken in Photoshop:

Focusstack testopname met de Canon RF 16mm F2.8
Het totaalbeeld dat Photoshop uit 22 losse foto’s heeft samengesteld laat onscherpe plekken zien.

Natuurlijk kun je de focusstack handmatig  wat proberen bij te werken. Ik vind het een dermate grote klus, dat ik focusstacking niet gauw weer zal gebruiken met deze 16mm-lens.

Onrustige bokeh

En dan iets over de bokeh. Met een minimale scherpstelafstand van 13 centimeter is de bokeh – een Japans woord voor de kwaliteit van de onscherpte – wel iets om op te letten, zeker als je een grote lensopening gebruikt. Helaas is de bokeh niet geweldig van deze 16 mm lens. De onscherpte is onrustig, zelfs rommelig te noemen. Niet mooi zacht en vloeiend, waar je op hoopt bij een mooie bokeh. Kijk maar naar onderstaand beeld dat met F2.8 is genomen met een scherpstelafstand van 13 centimeter. De objecten in de boekenkast op ruim 2 meter in de achtergrond geven eerder een soort harde vlekken dan een mooie, wazige onscherpte. Ook in tegenlicht laat de onscherpte van deze lens allerlei ronde vlekken zien. Het goede nieuws: als je geen objecten heel dichtbij in beeld zet, is de bokeh van een 16mm lens dankzij de enorme scherptediepte van een supergroothoeklens eigenlijk al irrelevant. Zelfs bij de volle lensopening van F2.8 is het hele beeld al nagenoeg scherp, waardoor je ook geen last van een minder mooie onscherpte hebt.

De bokeh van de Canon RF 16mm F2.8 STM waneer scherpgesteld op 13cm.
Foto genomen met F2.8; scherpstelling op13cm; achtergrond op 2m. Hele beeld (links) en detailuitsnede (rechts). De bokeh is niet uitgesproken lelijk, maar wel onrustig.

Conclusies:

Wil je optisch het allerbeste, wil je een razendsnelle autofocus voor reportagewerk en vind je het niet erg om te sjouwen en flink wat geld uit te geven, dan zou ik doorsparen om de 15-35mm F2.8 aan te schaffen. In alle andere gevallen zou ik de RF 16mm F2.8 overwegen. Al was het maar voor erbij, om altijd een supergroothoek bij je te kunnen hebben. Vind je het leuk om objecten veel context mee te geven in het dichtbijbereik, dan biedt deze lens je nog iets extra’s. Een hardcore macrolens is de RF 16mm echter niet.

Wil je meer met macrofotografie doen? Kijk dan eens bij de volgende cursussen en reizen:

Deel dit met je fotovrienden

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Schrijf je in voor de nieuwsbrief!

BEL ME NU
+
Bel mij!